Iedereen wordt elke dag wat ouder en ook wat strammer. Je voelt je wel jong van geest en achttien jaar oud, maar als je in de spiegel kijkt zie je dat dat niet meer zo is. Wat zou het geweldig zijn om nog een keer carnaval te vieren zoals we dat vroeger deden: de hele nacht dansen, drinken en de liefde bedrijven! Maar dat gaat niet meer. Hoe kun je nu iets van dat geluk van vroeger, van die onbezorgdheid, weer beleven? Hoe kun je weer zingen, zuipen en vrijen als vroeger, ook al loop je met een rollator? Je hebt een schat aan mooie verhalen over vroeger en je probeert ook nog eens een liedje en een dansje uit. Dat is het thema van de voorstelling Festino, die vocaal ensemble Trajecti Voces samen met theatergroep Hangplek voor Ouderen voorbereidt.
Het plan is een voorstelling te maken rond de madrigaalkomedie Festino van Adriano Banchieri uit 1608. In samenwerking met een regisseur, een vormgever en een verteller wordt een productie tot stand gebracht die een breed publiek van jong tot oud aanspreekt. Een bevriende regisseur wees Trajecti Voces op het bestaan van de theatergroep Hangplek voor Ouderen. Hangplek voor Ouderen is ontstaan na een evaluatie van de zeer geslaagde huiskamer- voorstelling Mijn Leidsche Rijn in de gelijknamige wijk van Utrecht. Deze groep gaat het toneelspel-element voor zijn rekening nemen, zodat de zangers zich vooral op hun zingen kunnen concentreren.
Festino nella sera del giovedì grasso avanti cena (Venetië, 1608)
Festino nella sera del giovedì grasso avanti cena (Venetië, 1608) is de bekendste madrigaalkomedie van Adriano Banchieri (1568-1634). Het genre madrigaalkomedie kende rond het jaar 1600 in Italië een grote bloei. Die bloei viel samen met het ontstaan van de opera. Een madrigaalkomedie is een poging om muziek en theater te verbinden, maar op een totaal andere manier dan in de opera. Zo is er nauwelijks een verhaal en al helemaal geen vaststaande rolverdeling. Verschillende groepen zangers kunnen een dialoog tussen verschillende personages uitbeelden, maar in een volgend stuk kan dat weer anders zijn. Die personages zijn vaak ontleend aan de Commedia dell'arte, zoals Arlecchino, Pantalone, Isabella en Il Dottore. Festino is doordrenkt van de soms groteske geest van de Commedia dell'arte.
De titel betekent ‘Het feest van Vette Donderdag voor de maaltijd’. Vette Donderdag was het slotfeest van carnaval vóór de vasten begonnen. Het bekende ‘Mardi Gras’ in New Orleans is uit diezelfde traditie voortgekomen. De madrigaalkomedie beeldt een carnavalsfeest uit, waarbij de zangers met grappen en grollen het publiek betrekken in een levendige opeenvolging van scènes, waarin lachwekkende personages opduiken, zoals dansende oude mannen, een ijdel zingende oude vrijster, onwaarschijnlijke verkopers van zwavelstokjes en spindels die midden in de nacht ronddwalen of jonge geliefden die snel en spitsvondig zijn; allemaal gekruid met wilde dansen en allerlei woordgrappen, waarbij menselijke stemmen nu eens muziekinstrumenten nabootsen, dan weer dierlijke klanken imiteren. Hoogtepunt is het beroemde en onweerstaanbare Contrapunto bestiale alla mente, een beestachtig contrapunt waarin een kat, een hond, een uil en een koekoek wedijveren in het zingen van hun lijnen boven een cantus firmus. Muzikaal gezien ontleent de madrigaalkomedie zijn levendigheid aan de afwisseling van ‘volkse’ stukken zoals villanelle, mascherate, giustiniane, capricciate en meer ‘hoofse’ composities zoals madrigalen.
Met dit werk nemen we de toeschouwer vier eeuwen mee terug in de tijd en roept het de sfeer op van een feestelijke avond in de 17e eeuw, opgeluisterd door liederen, grappen, maskers en vermommingen, maar ook met intieme momenten van reflectie op het ouder worden.
De theatrale samenwerking met Hangplek voor Ouderen is een belangrijk aspect in deze productie, die hem doet uitstijgen boven een 'gewone' muziektheater-voorstelling. Het samenwerken met oudere amateur-toneelspelers (leeftijd 70-90 jaar) geeft het concept van deze voorstelling een extra dimensie. Juist door de rollen door echt oude spelers te laten spelen of dansen ontstaat er een gevoel van weemoed en verlangen naar wat ooit was, naar wie we toen waren, het verlangen naar de maakbaarheid van het menselijk lichaam, het ontkennen van het verval. Dat beeld vormt een prachtig contrast met de muziek van Banchieri en maakt het daarmee van deze tijd. Door de muziek een context te geven in de huidige tijd geef je je publiek de mogelijkheid om zich opnieuw te identificeren met deze muziekvorm.
Renaissance-specialist en voordrachtskunstenaar Dorothée Wortelboer gaat de verschillende scènes van de madrigaalkomedie verbinden met teksten die de toeschouwers meenemen naar de magische wereld van de Commedia dell’arte. Met deze teksten, haar dans-achtergrond en haar spel doet ze de sfeer van een feest op een Italiaans plein herleven. Tot slot werkt er een ensemble van vier instrumentalisten mee aan deze productie: clavecimbel, gamba, viool en percussie. Dit ensemble zal niet alleen de zang begeleiden, maar ook intermezzi voor zijn rekening nemen.
Planning
De repetities beginnen op 9 mei en leiden tot een intern concert op 17 juni. Vanaf september wordt er ook theatraal gewerkt en worden alle elementen in deze voorstelling - kostuums, attributen, verteller, insttrumentaal ensemble, licht - bij elkaar gebracht. De voorstellingen vinden plaats in het 'carnevalsweekend' 9 tot 12 november.